Kopschoppers en verkrachte meisjes hebben recht op online privacy

Je was ooit vermist. Je pleegde een winkeldiefstal. Je bent een naamgenoot van of lijkt op een dader. Je was slachtoffer. En het internet vergeet niet, nooit, dus dit zal je voor altijd blijven achtervolgen. Dat vind ik niet oké. Een oproep tot respect!

Voor eeuwig bekend staan als puntje, puntje, puntje. Vul maar in. Veroordeelde crimineel, vermist persoon, vermeende winkeldief, slachtoffer van geweld. Plus wat de samenleving daar zelf nog van maakt, dat nog even een schepje erboven op doet. Want we leven immers graag mee met het leed van anderen. Drie voorbeelden.

1. Vermist meisje eeuwig vermist

In 2009 verbaasde ik mij er op dit blog over wat familieleden wel niet inzetten om een vermist meisje te vinden. Een Hyve (toen nog!), een forumbericht en zelfs een YouTube-filmpje werden ingezet. Een geluk voor het meisje is dat Hyves en het forum niet meer bestaan. De familie had zelf na haar terugkeer het filmpje van YouTube verwijderd. Even zoeken op haar volledige naam en ik zie dat ze na vijf jaar nog steeds opduikt als ‘het vermiste meisje’. Toen 16, nu 21 jaar en misschien wel op zoek naar werk. Voor de rest van haar leven vermist!

2. Daders blijven daders

Er zijn heel veel voorbeelden te vinden van (vermeende) daders die in beeld worden gebracht, bijvoorbeeld omdat er camerabeelden zijn gemaakt van het incident waar ze bij betrokken waren. Soms ontstaat er een ware volkswoede tegen de dader of dadergroep en zijn de gevolgen niet te overzien. Mensen nemen het recht in eigen hand, wat gevaarlijk kan zijn; soms blijkt de gevonden dader wel dezelfde naam te hebben, maar niet de juiste persoon te zijn. Die staat dan voor altijd bekend als de dader. De Eindhovense kopschoppers (januari 2013) werden door GeenStijl met naam en foto bekendgemaakt. Naming and shaming in slecht Nederlands. Ze verdienen het volgens velen om publiekelijk aan de schandpaal genageld te worden. Dat ze nu voor altijd als kopschopper bekend staan, zelfs als zij hun straf hebben uitgezeten, vind ik te ver gaan. We kunnen er maar beter aan wennen, want over 10 jaar weten we niet meer beter..

3. Tot drie keer toe slachtoffer

En hoe denk je dat het voor een slachtoffer is, dat hij voor eeuwig bekend staat als het slachtoffer? Soms worden slachtoffers zelfs gepest, omdat, ja, waarom eigenlijk? Ik begrijp daar niets van. Volgens de The Guardian is het een trend aan het worden. Onlangs gebeurde het opnieuw dat een verkracht 16-jarig meisje wiens naaktfoto’s buiten haar medeweten om online waren geplaatst, kritiek kreeg en gepest werd en dus een tweede keer slachtoffer werd. Het ging zo ver dat meisjes online foto’s plaatsten van zichzelf in dezelfde pose als het verkrachte meisje. Overigens kwam daarna een tegenreactie op gang van mensen die haar steunden. Dat klinkt mooi, maar het meisje in kwestie zal nu haar leven lang geassocieerd worden als het verkrachtingsmeisje. Drie keer slachtoffer.

Jezelf verwijderen?

Ja, met de nieuwe Google-verwijderservice kun je bepaalde zoekresultaten van jezelf laten verwijderen. Dat blijkt niet heel goed te lopen. Het is namelijk een vrij kansloze missie om jezelf te laten verwijderen; je wordt alleen verwijderd uit de zoekresultaten van de Europese Google, niet van internet zelf. Ga er dus maar voor het gemak vanuit dat wat jij en velen met jou over iemand online zet, nog lange tijd terug te vinden zal zijn.

Denk toch ná!

Laten we toch vooral met z’n allen nádenken vóór we iemands recht op privacy, recht op een privéleven, schenden. Dan komen we al een heel eind. Even terug naar de drie voorbeelden en hoe het anders kan:

1. Vermist: de ouders van het vermiste meisje uit het voorbeeld waren écht wanhopig op het moment dat ze haar kwijt waren. Maar toch, hebben ze nagedacht over de consequenties voor het meisje in haar latere leven? Wat hadden ze anders kunnen doen? Ik vind dit een moeilijke.
2. Crimineel: bij het online plaatsen van beelden van daders, is de kans op een heksenjacht groot en het aan de schandpaal nagelen van de verkeerde persoon ook. Als het gaat om mensen die iets hebben gedaan wat volgens de wet niet mag, daarvoor zijn veroordeeld en hun straf hebben uitgezeten, dan hebben ze in onze samenleving het recht om weer opnieuw te beginnen. Met een schone lei. En dat kan oneerlijk voelen, ik snap dat. Maar uiteindelijk is die man of vrouw net zo goed een mens als jij, ook al heeft hij/zij iets fout gedaan. Leren vergeven is moeilijk maar noodzakelijk. Het internet vergeeft en vergeet helaas niet, dus moeten wij het doen.
3. Slachtoffer: mensen ongevraagd online zetten, is iets waar ik zelf een bloedhekel aan heb. Het is disrespect, het is privacyschending, het is niet oké. En dan heb ik het nog niet eens over compromitterende foto’s zoals die van het verkrachte meisje uit het voorbeeld. De jongeren die dat online plaatsten, beseften hoogstwaarschijnlijk niet wat de kracht van internet is. En al helemaal niet wat dit voor het meisje heeft betekend en in de toekomst nog zal betekenen. Niet doen dus!

Zie jij het anders dan ik? Of heb je aanvullingen? Laat ze achter in de comments!

Foto geleend van Sebastian Wiertz.

Dit artikel verscheen eerst op 42bis.nl.