Welke alternatieve socialmediakanalen zijn er als je de censuur op Twitter en Facebook zat bent?

Grote socialmediakanalen als Facebook, Instagram en Twitter besloten onlangs (o.a.) president Trump te verbannen van hun kanalen met als reden dat hij niet aan hun huisregels voldoet. Steeds meer mensen melden zich aan bij alternatieve socialmediakanalen. Welke zijn dit en wat kenmerkt ze?

Tot voor kort was Twitter het perfecte communicatiekanaal voor Trump. Hij is niet de enige die gecensureerd en uiteindelijk verbannen is (van veel meer platforms dan alleen Twitter en Facebook); veel berichten en accounts die nepnieuws of haat verspreidden, werden het afgelopen jaar aangepakt door de big tech.

Veel mensen vinden iets van deze beslissingen; je vindt ze in het kamp ‘terecht, hadden ze al eerder moeten doen’ of in het kamp ‘onterecht, het is censuur en nog selectief ook’. De Duitse Bondskanselier Angela Merkel liet onlangs weten in het kamp ‘onterecht’ te zitten en wil de verbanning van Trump op Twitter rechterlijk laten toetsen.

Mijn mening? Ik vind het terecht dat berichten en accounts die zich niet aan de huisregels houden, verwijderd worden, maar ik vind ook dat ze dat consequent moeten doen. En daar worstelen de grote socialmediakanalen nogal mee, het lijkt onbegonnen werk. Overheidsregulatie zou een hoop problemen oplossen naar mijn idee.

Mensen uit het kamp ‘onterecht’ zoeken nu in grote getale hun heil bij alternatieven voor Twitter en Facebook: Parler, Gab, MeWe, BitChute, Rumble zijn daar een paar van. Maar daarover later meer.

Maatschappelijke verantwoordelijkheid

Socialmediabedrijven die zo groot zijn als bijvoorbeeld Facebook, met heel veel gebruikers (2,7 miljard wereldwijd) en nog meer berichten, hebben wat mij betreft ook een bepaalde maatschappelijke verantwoordelijkheid. Wat zij met hun bedrijf wel en niet doen, heeft impact op onze samenleving. Welke huisregels hanteren ze om de vrede te bewaren? En handhaven ze die ook consequent? Overheden oefenen daarom ook druk uit op die bedrijven om berichten met nepnieuws, haat, bedreiging, racisme en pesterijen van hun platforms te verwijderen. Die verantwoordelijkheid voelen Facebook-eigenaar Mark Zuckerberg en de zijnen kennelijk steeds meer, gezien de recente acties die ze ondernomen hebben.

Maatregelen van de big tech

Al eerder in 2020 werd Twitter steeds alerter op nepnieuws. Het bedrijf kondigde in oktober 2020 aan (tijdelijke) maatregelen te nemen tegen de verspreiding van misinformatie. Dit in het kader van de komende Amerikaanse verkiezingen. Zo kon je niet meer zo snel iets retweeten als ervoor. Ook voegde Twitter meldingen toe aan tweets van Trump over de Amerikaanse verkiezingen die feitelijke onjuistheden bevatten. Sommige tweets verdwenen helemaal. Ook accounts die misinformatie publiceerden, werden uit de lucht gehaald. Na de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 en de berichten die Trump daarover verspreidde, was de maat vol voor Twitter en werd het complete account verwijderd.

Zuckerberg besloot op 7 januari 2021 dat Trump in elk geval twee weken zijn Facebook- en Instagram-account niet mag gebruiken en is net als Twitter ook al een tijd bezig om misinformatie te labelen en/of te verwijderen. Net als Twitter wordt als reden opgegeven het oproepen tot geweld door Trump. Ook YouTube (eigenaar: Google/Alphabet) heeft in december nieuw beleid ingevoerd over misinformatie over de verkiezingen (dus niet per se over andere misinformatie).

Natuurlijk kun je het erover hebben of deze big tech-bedrijven hiermee de juiste stappen hebben gezet. Superinteressant, maar voer voor een apart blog.

Nog meer polarisatie

Gevolg van de stappen: mensen die het onterecht vinden, verhuizen naar andere kanalen, waar ze in hun eigen bubbel kunnen delen wat ze willen zonder gecensureerd te worden. Zoek maar eens op Twitter naar berichten met ‘parler’. Gevolg daarvan: nog meer polarisatie, want we zien steeds minder van de bubbel van de ander waardoor we ons ook steeds minder kunnen inleven in elkaar. En dat blijft niet beperkt tot de online wereld, hebben we in Washington DC gezien.

Snelle groei van alternatieve kanalen

Maar goed, dit is helaas wat er nu gebeurt. Die alternatieve socialmediakanalen hebben de afgelopen periode hun ledenaantallen enorm zien groeien. Vergeleken met de grote reuzen Facebook (1,8 miljard dagelijkse gebruikers), Instagram en Twitter (klein reusje met 187 miljoen dagelijkse gebruikers) zijn het nog maar kleine spelers. Om dit even te visualiseren, maakte ik dit grafiekje met de meest recente cijfers die ik kon vinden:

Lage cijfers dus, maar de groei van die kleintjes gaat hard. En kleine jongens kunnen helaas wel grote negatieve impact hebben.

Omdat bij mij Parler en de andere namen nog weinig bekend waren, ben ik op zoek gegaan naar informatie: wat zijn het voor kanalen, waar staan ze voor, wat zijn de verschillen met de grote socialmediakanalen? Parler (niet: Parlor) bleek de bekendste van het stel en daar ga ik zo uitgebreider op in, maar ik begin eerst even bij de kleinere spelers.

Gab

Gab bestaat al sinds 2017 en staat voor free speech at all cost. De reden van oprichting: bestaande socialmediakanalen zijn te links en berichten van rechtse mensen worden ten onrechte verwijderd. In 2019 kwamen er veel nieuwe leden bij, toen het kanaal 8chan offline ging. Gab staat net als 8chan bekend om de aanwezigheid van neonazi’s, alt-right (extreemrechts) en ‘witte superieuren’. Geld verdienen ze met abonnementen en donaties. Volgens Fox Business had Gab in april 2020 3,7 miljoen maandelijkse bezoekers. En recentelijk melden zich weer veel nieuwe leden zich aan, volgens Gab zelf. Je kunt de app niet downloaden in de appstores van Google en Apple. Op de website kun je net als op Twitter op zoek naar mensen en berichten die in een tijdlijn verschijnen. En ja, er zijn huisregels. Maar ja.

MeWe

Volgens Mashable is MeWe de concurrent van Parler, waar ik het hierna over heb. MeWe zegt te staan voor privacy van de gebruikers en advertentievrij te zijn en blijven. Het is dus niet speciaal opgericht voor conservatieven of voor politieke berichtgeving. Op het kanaal zijn vreemd genoeg voor veel bekende mensen (Amerikanen, zoals Donald Trump) accounts aangemaakt. Het is qua uiterlijk en functionaliteit meer zoals Facebook. Inkomsten halen ze uit abonnementsgelden. Het platform zegt misinformatie niet te censureren en dat maakt het een aantrekkelijk platform voor wie dat wel graag doet. Opvallend is dat veel mensen uit Hong Kong zich in 2020 aansloten. In 2020 had MeWe naar eigen zeggen 10 miljoen gebruikers.

Rumble en BitChute

Rumble en het Britse BitChute zijn video-apps die je kunt zien als alternatieven voor YouTube, die veel/veel te weinig (streep door wat voor jou niet van toepassing is) video’s offline haalt vanwege overtreden van de huisregels. Deze twee spelers zeggen dat je bij hen wél alles mag zeggen. Maar toch hebben ook zij huisregels. BitChute zou in april 20 miljoen unieke bezoekers hebben. Rumble zei in november dat zo’n 75-90 miljoen mensen maandelijks een video bekijken.

Parler

In Nederland is in 2021 de bekendste van de genoemde alternatieve socialmediakanalen Parler, met 10 miljoen leden in november 2020 en 4 miljoen actieve gebruikers. Parler noemt zichzelf unbiased en een plek voor free speech. Het platform is gemaakt en gefinancierd door Amerikaanse conservatieven. Ik heb me er – de dag vóór het uit de lucht ging – aangemeld om eens met eigen ogen te zien wat het is. Het lijkt best wel op Twitter met korte berichten van allerlei mensen die je gewoon kunt lezen (met een account). Je kunt de taal zelfs op Nederlands instellen en er zijn ook Nederlandse politici lid, bijvoorbeeld Thierry Baudet.

Thuishonk van conservatieven

Het aantal downloads van de app is sinds de Amerikaanse verkiezingen (november 2020) enorm, met toen bijna 1 miljoen nieuwe downloads. Mashable zegt dat deze populariteit al in de zomer begon, toen Twitter en Facebook steeds vaker berichten als desinformatie labelden. Volgens The Verge begon het met invloedrijke conservatieve socialmediapersoonlijkheden die opriepen over te stappen wegens het ‘censuurbeleid’ van Twitter en Facebook. Het is dan ook een kanaal waar vooral conservatief, rechtsgeoriënteerd en populistisch gedachtengoed en ook ‘alternatieve waarheden’ gedeeld worden. En het handhaven van de huisregels (die er wel degelijk zijn) niet hoog op het prioriteitenlijstje staat van de eigenaar.

De vraag is hoe lang het leven van Parler nog is, nu Apple en Google de app uit hun appstore weghalen en Amazon de webhosting opzegt. Ach, misschien is het vooral goed voor hun imago om dat te doen. Overigens bleek de website parler.com technisch niet best in elkaar te zitten; een hacker was in staat om alle gepubliceerde berichten van de site te schrapen voordat deze offline ging, dus ook alle berichten op de beruchte 6 januari, de dag van de bestorming van Capitol Hill. Handig voor de FBI.

Waar gaat dit naartoe?

Het zijn interessante tijden als je van een afstandje kijkt naar de acties die grote socialmediabedrijven nemen en hoe hierop gereageerd wordt. Maar ook overheden worden zich steeds meer bewust van hún rol in de regulatie van de online wereld. Waar dit allemaal toe gaat leiden, is nog onduidelijk.

Maar vertel, hoe zie jij de toekomst van social media?

Deze blog verscheen eerst op SavvyLadies.nl