cultuur Archieven

Terecht of onterecht: angst voor schrijvende robots

8 april 2019 door Natalie Hensen 1 Reactie

Sommige mensen vinden kunstmatige intelligentie fantastisch, anderen zien er vooral de gevaren van in. Welke van de twee kampen heeft nou eigenlijk gelijk? De NOS zag er in elk geval heil in om te experimenteren met robotjournalistiek.

Kunstmatige intelligentie = AI

Je hebt kort gezegd twee soorten kunstmatige intelligentie, of AI (artificial intelligence): ten eerste de soort die je programmeert om te doen wat jij wil dat er gebeurt. Ten tweede de soort die basiskennis meekrijgt en daarnaast kan leren en als het ware slimmer kan worden. Dat noemen we machine learning. Lees meer uitleg hierover bij Techzine.

Techgekkies op The Next Web lopen voorop

Eenmaal per jaar komen de mensen die onder meer AI te gek vinden bij elkaar op het evenement The Next Web. Elke keer als ik daar ben, denk ik, ‘wauw, het gaat nu écht gebeuren met die kunstmatige intelligentie’. Om na het congres weer terug op aarde te landen en me te realiseren dat het zo hard allemaal niet gaat. Zeker niet met de zelflerende robots. Terwijl het bedenken van toepassingen (zelfrijdende auto’s, zelflerende antihackprogramma’s) niet moeilijk is. En dan popt ineens de vraag op: hebben deze robots rechten in onze samenleving? Waar ligt die grens? Interessante ethische kwestie.

Robots zijn er al – echt!

De niet-lerende robots zien we wél al veel in ons dagelijks leven. Denk maar aan de thermostaat Nest, virtuele assistenten Amazon Alexa of Google Assistant en Fitbits. Zelfs een robot die kinderen helpt met leren schrijven. Ze zijn er om ons leven gemakkelijker te maken! De privacykwestie, kwetsbaarheid voor hackers en alle updates die je nodig hebt en misschien wel of niet krijgt, laten we hierbij maar even buiten beschouwing.

Experiment: robotjournalistiek

Ik kom regelmatig verhalen tegen over dat robots in staat zijn muziek te maken of teksten te schrijven die niet van menselijke creaties te onderscheiden zijn (en voor vervolgens voor gevaarlijk worden uitgemaakt).

Het eerste liedje gemaakt met AI

Interessant vond ik dat de NOS onlangs een experiment deed met robotjournalistiek. Zij voerden rondom de verkiezingen data in op basis waarvan de robot ‘zelfstandig’ artikelen over de uitslagen per gemeente schreef. De resultaten kun je in het lab van de NOS vinden.

Waar gaat dit naartoe?

Dat is nog best koffiedik kijken. Kunnen robots straks álles met dezelfde kwaliteit als mensen? Gevoelsmatig zou ik zeggen dat machines nooit 100% in staat zullen zijn om 100% menselijk over te komen. Er zit iets van een rare kronkel in die hersenen van ons wat gewoon niet na te maken is. Dus ja, routinewerk kunnen ze prima uit handen nemen, maar als het gaat om gevoel in een liedje leggen of een steengoede roman schrijven, denk ik dat je altijd mensen nodig hebt. En wát die robots dan doen en op basis van welke gegevens, moet wel transparant gemaakt worden. Want de genoemde gevaren zijn er wel degelijk.

Waar denk jij dat het naartoe gaat?

The Next Web 2018: kunstmatige intelligentie wordt volwassen

22 juni 2018 door Natalie Hensen 1 Reactie

Hét tech- en marketingcongres van het jaar is in Nederland toch wel The Next Web. Op 24 en 25 mei was het weer zover en togen 15.000 mensen uit alle windstreken van Europa naar het Westerpark in Amsterdam. Tijd om nieuwe dingen te leren en inzichten op te doen!

De vijftiende editie van The Next Web was net als vorig jaar als een festival, en misschien nog wel meer dan ooit. Buiten was live muziek, waren er heel veel zitplekjes en eettentjes en het hielp natuurlijk ook dat de zon uitgebreid te zien was. En toch knaagde het.

Veel festival, weinig inhoud

Naar mijn idee was dit jaar te weinig nadruk gelegd op een goed inhoudelijk programma. Er waren maar weinig sprekers die in de luttele twintig minuten die ze hadden de diepte in gingen en trends en innovaties uit de doeken deden. Dat was waar ík naar op zoek was. En ik snap best dat dat niet voor alle bezoekers geldt; anderen zoeken er investeerders, willen hun start-up laten groeien of willen geïnspireerd worden door innovatieve producten. Misschien ben ik wel een te kleine doelgroep geworden voor dit festival. Jammer!

Toch: inzichten!

Ondanks het beperkte inhoudelijke programma heb ik toch een aantal inzichten opgedaan die ik graag met je wil delen. Laat ik met de schaduwzijde van de huidige technologische stand van de wereld beginnen. Dan kunnen we optimistisch eindigen.

De schaduwzijde

De nadelen van de huidige technologische ontwikkelingen die voorbijkwamen tijdens dit congres, in het kort: er is teveel data, de algoritmes die bedrijven gebruiken, zijn bevooroordeeld en online bedreigingen en manipulatie waren tot nu toe kinderspel.

Industrialisatie van online bedreigingen

Emily Ortin (Darktrace) schetst een vrij pessimistisch beeld van het constant veranderen en steeds geavanceerder worden van online bedreigingen. We zitten nu in de industrialisatiefase van de online bedreigingen; de ontwikkelingen gaan razendsnel. Denk aan datalekken, gestolen data, maar ook hacks met nog kwaadwillender motieven. Ook gaat het steeds vaker om geautomatiseerde bedreigingen zodat je geen tijd hebt om een verdediging op te zetten. Ransomware (dat komt via die mensen van ‘Microsoft’ die je bellen over je computer bijvoorbeeld en deze dan ‘gijzelen’ voor geld) is nog maar het topje van de ijsberg van wat mogelijk is.

We moeten meer vertrouwen inbouwen

Met al die met internet verbonden apparaten (‘internet of things‘) zijn er zoveel meer mogelijkheden gekomen voor hackers. En nog beangstigender: een hacker die inbreekt in een systeem om schade op de lange termijn te veroorzaken. Bijvoorbeeld door wijzigingen in de data aan te brengen zodat de eigenaar niet meer weet welke van zijn data nog te vertrouwen is. Alles of niks kan aangepast zijn; het bedrijf kan opnieuw beginnen met opbouwen. Je moet dus op computersnelheid kunnen reageren op bedreigingen. Daarom moeten we meer automatiseren. Daarbij moeten we meer vertrouwen in machines inbouwen.

Trollen en nepnieuws anno 2018

Bots en fake news waren volgens Camille Francois (Graphika) nog maar kinderspel. De manipulatie gebeurt tegenwoordig veel geavanceerder. Trollende socialmedia-accounts lijken echter dan ooit, zoals die van Jenna Abrams eind 2017 uitwees. Zogenaamde keyboard kids geven input voor wat die nepaccounts moeten tweeten.

Het nepnieuws zorgt er nu zelfs voor dat mensen in actie komen, de straat op gaan. Er is sprake van lastercampagnes en overheden helpen daar zelfs (onbedoeld) bij waardoor een kwestie vergroot wordt. ‘Patriotic trolling’ is door de staat gesponsorde intimidatie die kan uitmonden in lastercampagnes tegen kritische mensen. Dit alles gaat verder dan wat acties van ‘Rusland’; er is een wereldwijde markt voor. Dus als je nog een lucratieve baan zoekt…

Lichtpuntje: social media worden ook ten goede gebruikt door veel mensen, om hun stem te laten horen en gebruik te maken van hun democratische rechten. Laten we dat vooral blijven doen.

Controle van algoritmes nodig

Steeds meer maken systemen, machines, data, algoritmes, deel uit van ons leven. En dat brengt ook problemen met zich mee. Volgens Sander Klous (KPMG) moeten we nu kiezen tussen óf een veilig systeem óf privacy voor de gebruiker. Die twee lijken elkaar nu uit te sluiten in allerlei apparaten en apps. Dat zou niet nodig moeten zijn want we willen allebei. En het is ook niet nodig; er komen systemen aan die én veiligheid én privacy bieden. Klous pleit voor onafhankelijke derde partijen die de gebruikte algoritmes controleren op die twee aspecten. Zoals KPMG dus.

We kunnen niet omgaan met beschikbare data

Alles is data, volgens James Whittaker (Microsoft). En we hebben er problemen mee, want er is veel te veel data. Veel bedrijven kunnen er niet mee omgaan, zoals producenten van televisies. Tv’s zijn lang niet zo ‘smart’ als de belofte doet geloven. Er hadden allang televisies kunnen zijn die jou aanbevelingen kunnen doen wat je zou kunnen kijken, want het is immers meetbaar wat je hoe lang kijkt. Het antwoord zit in de data. De hele wereld kan gereduceerd worden tot data: mensen, plaatsen en dingen. Maar we doen er dus nog te weinig mee.

De zonzijde

Om de wereld en deze blog een beetje in balans te houden, is het nu tijd voor de zonnige kant van de technologische ontwikkelingen waar we mee te maken hebben. Moeten we bang zijn voor kunstmatige intelligentie? Misschien valt dat wel mee. Is de toekomst nog te fixen? Misschien wel. Kan al die dataverzameling en algoritmes ook daadwerkelijk bijdragen aan de wereld? Zeker weten. Wordt het allemaal een fantastische gemixte realiteit straks? Als het aan Kevin Kelly ligt, wel.

Nieuwe definitie van mensheid nodig

Alix Rübsaam (Amsterdam School for Cultural Analysis) is filosoof en gaat in op wat veel mensen zoals Andrew Keen roepen: kunstmatige intelligentie is een grotere bedreiging voor de mensheid dan klimaatverandering. Maar wat is die mensheid dan? Er blijkt een verband te zijn tussen het beeld dat we van onszelf hebben en de staat van de technologie. Computers en software zijn de belangrijkste technologie van de 21e eeuw. In onze taal komt dat terug. We zeggen bijvoorbeeld dat we iets niet hebben opgeslagen of hebben het over de verbindingen in onze hersenen. We denken als het ware dat we computers zijn. Dit is door de eeuwen heen gebruikelijk geweest. Die nieuwe technologie, in deze tijd zijn dat de computers, wordt als bedreigend ervaren omdat ‘ze’ slimmer zijn dan wij. Maar wij zijn helemaal geen computers!

Of we bang moeten zijn voor kunstmatige intelligentie of niet, vertelt het verhaal niet. Maar wel: kunstmatige intelligentie is in elk geval een bedreiging voor onze huidige definitie van de mensheid. Relativerend!

Hoe de toekomst te fixen

Mijn favoriete azijnpisser, Andrew Keen, was ook op The Next Web en zijn pleidooi was verrassend minder pessimistisch dan wat hij voorheen riep (ik schreef al eens een blog over Andrew Keen). Zo zei Keen in 2007 al dat internet ons niet verbonden en gelukkig zou maken. In 2012 schreef hij dat sociale netwerken helemaal niet sociaal zijn. En in 2015 schreef hij dat de huidige internetarchitectuur alleen voordelig zou blijken voor een paar grote bedrijven. Hij heeft best wel een beetje gelijk gekregen, al ligt het er maar aan met welke bril je kijkt. In zijn nieuwste boek, ‘How to fix the future’, legt Keen uit hoe we allerlei problemen die nu ontstaan (zijn) (online pesten, privacy, economische ongelijkheid, banencrisis), kunnen oplossen. Volgens hem zijn er vijf strategieën nodig:

Sociale verantwoordelijkheid van bedrijven: zorg dat technologie ons helpen
Competitieve innovatie tussen bedrijven
Consumenten moeten bewustere keuzes maken online en betere producten eisen
Kinderen leren over de nieuwe wereld van algoritmes en hoe zij het kunnen verbeteren
Overheidsregulatie, maak bedrijven als Google en Facebook verantwoordelijk (hij noemde de GDPR als goed voorbeeld)

Het moet nu gebeuren want over 25 jaar is het te laat.

Soms kan dataverzameling mensen echt helpen

We komen niet vooruit zonder dataverzameling. Maar welke kant op? Volgens Kodi Foster (Viacom) en Sashka Rothchild (Stnby) zijn ze in Silicon Valley een beetje de weg kwijt. Ze lossen de verkeerde problemen op omdat de mensen die daar werken niet representatief zijn voor de wereld, er heerst een monocultuur. Foster en Rothchild bewijzen dat het ook anders kan.

VS: drugsprobleem door eenzaamheid

Rothchild constateerde dat eenzaamheid een belangrijke factor is in bijvoorbeeld het levensgrote drugsprobleem in de Verenigde Staten, zeker in de landelijke gebieden. Zij combineerde dit gegeven met vier ontwikkelingen:

Berichtenplatforms vormen het centrum van ons digitale leven
Nuttig zijn is belangrijk geworden voor een merk
Mensen verwachten tegenwoordig directe, gepersonaliseerde service
Binnenkort zal er geen menselijke interactie meer nodig zijn tussen consument en merk

Rothchild wilde een platform of technologie vinden waarmee een verbinding tussen mensen mogelijk is. Foster kon dat bieden met een geavanceerde chatbot. Het systeem checkt hoe het met je gaat, leert van wat voor persoon jij bent en geeft inzicht op het juiste moment.

De menselijke machine

Dit verhaal sluit mooi aan op dat van Carolyn Rodz die pleit voor het menselijker maken van machines. We zijn steeds meer gewend om machines te vragen ons te helpen. Het helpt als dat op een menselijke manier kan. De algoritmes hebben vooroordelen, een steekproef bevat niet de juiste representatie. Technologie kan de stereotypen versterken die we al hadden. We zien een gefilterde versie van het internet. Dat terwijl kunstmatige intelligentie onze toekomst gaat bepalen. Rodz ziet de oplossing in de user interface. Ze gaf het simpele voorbeeld van haar website Hello Alice, bedoeld om ondernemers met elkaar in contact te brengen. Toen de tekst van de knop ‘get connected’ veranderde in ‘Alice, introduce me’, werd deze veel vaker aangeklikt. Ongelooflijk dat woorden en zelfs kleuren bepaalde groepen al kunnen uitsluiten.

De belofte: The Mesh

De grootste positivo van allemaal was Kevin Kelly (Wired) die de wereld ziet als één grote machine waarin we leven. Alles is verbonden met elkaar. Kelly noemt deze nieuwe online wereld The Mesh. Mixed reality speelt hier ook een grote rol in: iets virtueels zien en ermee interacteren in de echte wereld. De mogelijkheden zijn oneindig.

Zo kun je bijvoorbeeld van een vliegtuigmotor een digitale tweelingbroer maken die gelinkt is aan zijn echte broertje waardoor je gemakkelijker reparaties kunt uitvoeren. Die doe je dan op de digitale versie maar ze hebben uitwerking op de echte. Straks kan alles een digitale tweelingbroer hebben. Dit alles is op dit moment nog moeilijk te realiseren (maar er wordt aan gewerkt). In Japan maakte een onderzoeker een filmpje om te laten zien hoe zo’n wereld eruit ziet, waarin virtuele dingen een informatie overlappen met de echte wereld.

Een mooi voorbeeld van mixed reality die nu al wel mogelijk is: de walvis in de gymzaal die in 2016 in het nieuws kwam (of was dat nou juist nepnieuws?).

Tot slot

De belangrijkste leerpunten die mij zijn bijgebleven van het hele congres:

Laten we nieuwe technologieën vooral inzetten om de wereld een beetje beter te maken.
Laten we de vooroordelen uit de algoritmes, kunstmatige intelligentie en systemen in het algemeen halen en zo wat meer vertrouwen geven aan de gebruikers.
Online criminaliteit is echt een groot en verder groeiend probleem en het is een constante oorlog, een kat-en-muisspel. Het is potentieel ontwrichtend voor hele naties en samenlevingen.
We moeten ons meer bewust worden van de problemen en kansen van technologische ontwikkelingen.
De overheid kan een grotere rol spelen in alle bovenstaande punten, want: de tijd van experimenteren is nu wel voorbij. Het is tijd voor serieuze toepassing van de technische mogelijkheden als kunstmatige intelligentie.

Deze blog verscheen eerst op 42bis.nl.

Toppunt van individualisme: de sportschool

31 juli 2017 door Natalie Hensen 4 Reacties

Sinds enige tijd ben ik lid van een sportschool. Dat was wel even wennen na zoveel jaar volleybal. Het zijn beide sporten maar in de praktijk werelden van verschil. Volleybal is een collectieve sport terwijl fitness op de sportschool het toppunt van individualisme blijkt te zijn.

Elk jaar moet ik het drie maanden zonder mijn geliefde sport volleybal stellen. In mei zijn altijd de laatste trainingen van het seizoen en het en ze beginnen pas weer in september. Deze zomer dacht ik, doe eens gek en ga fitnessen op de sportschool! Ik houd mijn conditie al op peil met mijn hardlooprondjes, maar zo houd ik ook mijn spieren bezig gedurende de zomer!

Live groepslessen: niet gezellig

Ik vergeleek wat sportscholen, meldde me aan bij Basic Fit en maakte mijn eerste groepslessen mee. De eerste paar keer koos ik voor een live groepsles bodypump, met een echte juf of mees die vertelde hoe het allemaal moest. De oefeningen bleken helemaal niet zo gemakkelijk te zijn en het ging razendsnel allemaal! Mijn armen waren na de les pap, maar gelukkig werd dit met meer oefening beter. Het viel me op dat er bijna alleen meiden/vrouwen meededen aan deze lessen. Dat terwijl dit een superefficiënte workout is, net zo goed ook voor mannen. Je kunt namelijk zwaardere gewichten gebruiken als het je te gemakkelijk is. Maar goed, blijkbaar is het toch niet ‘mannelijk’ genoeg (wat dat ook moge zijn). Wat me verder opviel: de meeste van de groepslesmeiden kwamen zwijgend binnen, volgden zwijgend de les en gingen zwijgend de sportschool weer uit. Dus was het gezellig? Nou nee.

Virtuele lessen: ook niet gezellig

Na een paar live lessen besloot ik dat ik ook wel naar de virtuele lessen kon; handig want dan kon ik naar een vestiging dichter bij huis en kon ik op meer tijden gaan. Tijdens zo’n virtuele les staat er geen juf voor de groep maar een levensgroot scherm met virtuele trainers. Zij vertellen je ook wat je moet doen en waar je op moet letten, dus veel verschil met live is er eigenlijk niet. Die lessen gaan nu best prima! Maar gezellig is het nog steeds niet. Ik ben vaak de enige deelnemer aan zo’n virtuele les. Als er toch nog iemand bij komt, gebeurt het niet vaak dat diegene dan iets zegt, groet bijvoorbeeld.

Volleybal: wel gezellig

Van mijn 19 jaar volleybal ben ik gewend aan ‘sociaal gebeuren’ in de sport. Je zegt elkaar gedag als je samen gaat trainen, je maakt een klein praatje tijdens een training (klein, want er moet ook getraind worden), je doucht met elkaar na de training of wedstrijd en gaat dan met elkaar iets drinken en misschien ga je wel een weekendje weg met z’n allen. Je kunt je voorstellen dat de sportschool voor mij een geheel andere wereld was. Geen praatjes, niet samen douchen of iets drinken, helemaal niets. Eerder: we negeren elkaars bestaan.

Missie: groet je medesportschoolganger!

Wat is dat toch met mensen in sportscholen? Waarom is iedereen zo met zichzelf bezig? Wat mij betreft het toppunt van individualisme. Een goed gesprek over de zin van het leven hoef ik ook weer niet, maar een begroeting vind ik wel het minste. Erkenning dat we elkaar gezien hebben. Zelfs onder hardlopers is dat gewoon. Een betere wereld begint bij jezelf, dus ik kijk nu zoveel mogelijk mensen aan in de sportschool en groet ze. Soms krijg ik een groet terug, soms niet, maar ik houd vol. Doe je met me mee?

Foto van Fundació Claror

Vluchtelingenkinderen dansen en zingen in het Concertgebouw

3 december 2016 door Natalie Hensen Reageer

Vanuit mijn gevoel iets te willen dóen voor de vluchtelingen die naar ons land kwamen (en komen), meldde ik mij bij Vluchtelingenwerk aan als taalcoach. Naast het taalcoachproject doet de organisatie nog veel meer voor vluchtelingen. Zoals voor gevluchte kinderen. Door samen muziek te maken, krijgen de kinderen het zelfvertrouwen dat ze zo hard nodig hebben.

Als taalcoach voor Vluchtelingenwerk Nederland sta ik tegenwoordig te boek als een van hun relaties. En dus ontvang ik zo nu en dan uitnodigingen voor het een of het ander. Taalcoachcafés bijvoorbeeld. Heel oldskool met een drankje en handje borrelnootjes ervaringen uitwisselen in het kantoor in Amsterdam. Anders was de uitnodiging voor een concert van vluchtelingenkinderen. In het monumentale Concertgebouw nota bene. Op vrijdagmiddag 25 november stapte ik op de fiets en reed naar dit prachtige gebouw toe.

Vluchtelingenkinderen

Vluchtelingenkinderen zijn kinderen die op scholen in asielzoekerscentra zitten. Vluchtelingenwerk doet met die kinderen het muziekproject Samenspel van het overkoepelende project Eigen-Wijs, waardoor de kinderen meer zelfvertrouwen krijgen en meer ontspannen worden in dat vreemde land waar ze ineens zijn. Maar liefst 600 kinderen van asielzoekerscentra uit heel Nederland waren naar het Concertgebouw toe gekomen om het muziekstuk ten gehore te brengen. Daar hadden ze maandenlang op geoefend! Het stuk heette: “Symphonie van Angsthazen en Durfals”.

Totale chaos van gekleurde shirtjes

Toen ik aankwam, waren er veel, heel veel kinderen, ouders en begeleiders wat zorgde voor redelijk wat chaos. Koelbloedig gaf de dame achter de registratiebalie me een badge met mijn naam en stuurde me door naar het frontbalkon, een speciale sectie voor de relaties. Van bovenaf keken we uit op de rest van de grote zaal van het Concertgebouw en zagen de stoelen zich langzaam maar zeker vullen met kinderen. Ze hadden allemaal per klas eenzelfde kleur t’shirt aan (handig als je er eentje kwijt bent). Links (voor de kijkers) op het podium zat een aantal kleine trommelaars, óp van de spanning.

Klassiek verhaal

De muzikanten van het Nederlands Blazers Ensemble kwamen op, evenals de hoofdrolspeler van het verhaal (de man in het giletje). Het concert startte en het bleek een muziekstuk met muziek en tekst te zijn over een jongen die allerlei hindernissen moest doorstaan om uiteindelijk de prinses te overwinnen. Klassiek! Had van mij ook wel wat moderner gemogen. Ik heb het verhaal niet helemaal kunnen volgen, maar de kinderen deden zo superenthousiast mee dat dat ook niet uitmaakte. Er moest geklapt, gezwaaid en gezongen worden op gezette tijden, terwijl de man die de jongen speelde, ons door het verhaal heen leidde. Toen de prinses eenmaal op het podium was en gekust werd door de jongen, kon het publiek het niet meer aan. Zeker niet toen dat daarna nog een keer gebeurde: dat was gillen geblazen, want ieuw, zoenen is vies!

Goede bodem

Mijn taalmaatje is geen kind meer en heeft geen oorlog meegemaakt zoals bijvoorbeeld kinderen uit Syrië. Ik had tot deze dag nog niet veel nagedacht over hoe het juist voor hén is om hier nu te zijn, in een vreemd land met een vreemde taal. Hoe fijn het dan is om iets universeels als muziek te hebben. Het was ontroerend om te zien hoe muziek iets moois voor die kinderen had gedaan: ze straalden allemaal! Ik hoop van harte dat dit een goede bodem legt onder hun verdere leven in Nederland.

Bekijk ook het filmpje dat Hart van Nederland maakte en het bericht dat Vluchtelingenwerk er zelf over schreef.

Ga jij ook naar de housewarmingparty van Justin Bieber?

24 november 2016 door Natalie Hensen Reageer

Wat begon als een lollig, Project X-achtig evenement is nu nog maar een saai clubfeestje voor 21 jaar en ouder: de housewarming voor Justin Bieber. ‘Is it too late now to say sorry?’

Housewarming voor Justin Bieber, grapje zeker? Nee, echt niet. Onlangs werd bekend gemaakt dat de befaamde zanger Justin Bieber een appartement heeft gekocht op de Dam. In de buurt van zijn goede vriend Martin Garrix. En wat doe je als zo’n superster in je stattie komt wonen? Dan geef je een feestje en dan kondig je die aan op Facebook. Twee jongens, Bart en Vinny, van het bureautje de Baristocrats, maakten een evenement aan op Facebook waarvoor iedereen zich kon aanmelden: zaterdagavond 26 november gaan we Justin Bieber met een feestje welkom heten in Amsterdam, op de Dam. En misschien zou Biebs zelf ook wel even langskomen. En velen, velen meldden zich aan. De teller staat inmiddels op 19.000 die gaan en 29.000 die geïnteresseerd zijn. Dat past niet echt op de Dam, zou je zeggen.

Is het echt?

De vraag was natuurlijk: is dit echt of niet? Van het evenement ‘Verhuizing naar een tropisch eiland‘ op 1 april kun je uitgaan van een grapje, maar hier zit een heuse organisatie achter. Veel mensen reageerden op Facebook met lachende smileys en oproepen aan vrienden om erheen te gaan. Onduidelijk of ze écht zouden gaan of niet. Vast en zeker zouden er mensen naar toe zijn gegaan!

Change of plans

En toen, toen veranderde de datum van het feestje ineens naar zondag 27 november. Huh? De organisatie gaf er op hun pagina geen verklaring voor. Een week later werd ook nog eens de locatie aangepast naar een club in Amsterdam en werd je verwezen naar een ticketshop voor tickets van € 12,50. En oh ja, de minimumleeftijd daar is 21 jaar. Zo, de lol ergens uithalen is nog nooit zo goed gedaan! Het levert een aantal negatieve reacties op Facebook op: “Justin Bieber woont in de Supperclub nu?” en “Beetje apart dat dit nu alleen voor 21 jaar en ouder is , vind dit persoonlijk niet kunnen.”. Was het dan alleen maar een commerciële actie? En komt Bieber zelf nou nog langs of niet?

Geen Project X…

De Baristocrats antwoorden op mijn vraag over alle veranderingen het volgende:

“We hebben met de politie besproken dat we van de Dam zouden wegtrekken om geen ProjectX ervan te maken…”

Ah, precies wat ik al dacht! Op zaterdagavond-uitgaansavond de Dam bezetten met tigduizend mensen (of welke avond dan ook) is veiligheidstechnisch gezien namelijk niet zo’n strak plan. En dus loopt het allemaal met een sisser af.

Om het goed te maken, een liedje van Biebs, een versie van ‘Sorry’ die nog wel om aan te horen is (ben geen Belieber, sorry).

Twee maanden taalcoach: hoe gaat het eigenlijk?

13 juni 2016 door Natalie Hensen 8 Reacties

Als taal zeg maar echt je ding is en je heel erg het gevoel hebt dat je iets wil dóén voor die vluchtelingen, wordt dan taalcoach, net als ik. Maar hoe is dat eigenlijk?

Na twee maanden maak ik een tussentijdse balans op van mijn taalcoachschap. Taalcoach zijn betekent een vluchteling helpen met Nederlands spreken en luisteren en ongemerkt normen en waarden van hier overbrengen. En je leert er zelf ook nog wat van.

Maar… waarom dan?

Nou, het verhaal start met mijn immer aanwezige drang om andere mensen te helpen plus het feit dat ik niet zo goed kan stilzitten. Tel daar mijn liefde voor taal en de huidige vluchtelingencrisis bij op en ik wist wat mij te doen stond. Wat overigens ook hielp: de enge en angstige manier waarop sommige van mijn landgenoten reageren op de komst van vluchtelingen. Dat maakt mij intens somber, daar schreef ik eerder al eens over. Het maakt dat ik juist in deze kwestie een bijdrage wil leveren. Ik gaf mij op als taalcoach voor Vluchtelingenwerk Nederland. Na een intakegesprek was het wachten op mijn ‘match’.

Recht of toeval?

Kijk, dit is hoe ik het zie: voor mij is de wereld één geheel, één plek waarop het menselijk ras leeft, naast allerlei andere dieren. Dat ik in een rijk en vrij land ben geboren en opgegroeid, is puur toeval. Ik vind niet dat ik het alleenrecht heb op die rijkdom en vrijheid, met als enige reden dat ik erin geboren ben. Ik gun het anderen ook, die dat geluk niet hadden en op een armere of minder vrije plek zijn geboren. Mensen die uit hun geboorteland vertrekken, doen dat omdat ze hopen op een beter leven. Een leven zonder oorlog, zonder armoede, zonder onderdrukking. Waarom zouden ze op hun geboorteplek moeten blijven als die niet biedt wat ze zoeken in het leven?

Natuurlijk weet ik dat deze idealen praktisch onuitvoerbaar zijn (7 miljard mensen in een paar landen gaat niet passen), maar toch probeer ik vanuit deze gedachte naar de vluchtelingenkwestie te kijken. Naar begrip voor hun situatie. Naar mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden. Naar wat deze nieuwe Nederlanders te bieden hebben in plaats van wat ze ‘van ons afpakken’.

Taalmaatje Melika

Mijn taalmaatje is een dame uit Iran, ik noem haar voor het gemak even Melika. Nee, in Iran is geen oorlog, maar het is wel een land waar (vooral) vrouwen niet vrij zijn om te gaan en staan waar ze willen. Vluchtelingenwerk koppelde ons en na een kennismaking spraken we zelf af. Iedere week minimaal anderhalf uur. Doel: praten, praten, praten zodat zij het spreken en luisteren goed kan oefenen. Ik vertel haar over Nederland en Nederlandse gebruiken, over mijzelf en ik vraag haar naar gewoonten en gebruiken in Iran. En wat haar ervaringen tot nu toe zijn na anderhalf jaar in ‘kampen’ te hebben doorgebracht. We doen van alles en nog wat: fietsen, museumbezoek, winkelen, wandelen in het park en ik heb ook al eens bij haar thuis geluncht (nomnomnom).

Ambitieuze dame

Melika woonde anderhalf jaar in verschillende ‘kampen’ zoals ze het zelf noemt en nu sinds negen maanden in Amsterdam. Ze doorloopt achter elkaar alle taalcursussen die ze kan volgen. Zodat ze hopelijk volgend jaar aan de studie wiskunde kan beginnen (in haar eigen land studeerde ze eerder al natuurkunde). Want Melika is een slimmerik en heeft ambitie. We kunnen het hier goed gebruiken, vrouwelijke beta-studenten! Ze wil niets liever dan onderdeel zijn van de werkende samenleving, een bijdrage leveren en gelukkig zijn hier in Nederland.

Ervaringen

Gaat het taalcoachen dan helemaal goed en spreekt ze al vloeiend Nederlands? Nou, nee. Nederlands is een moeilijke taal. Ik werk met haar aan de passieve taalontwikkeling door het Nederlands praten, maar het gaat maar langzaam vooruit. Ik geef haar ook tips als: word lid van de bibliotheek, lees deze makkelijk leesbare boeken, kijk die Nederlandse tv-programma’s met de ondertiteling aan, lees dit artikel of dat. Melika bedankt me telkens voor de tips maar het blijft voor mij vaag of ze er nou iets mee doet of niet. Laatst ging ik naar de maandelijkse meeting voor taalcoaches van Vluchtelingenwerk. Daar kreeg ik te horen dat ik echt niet te hoge verwachtingen mag hebben van de vooruitgang. Alles goed en wel maar ze heeft echt nog een hele lange weg te gaan als ze klaar wil zijn voor die universitaire studie. Dat je wiskunde kiest, betekent namelijk niet dat je geen Nederlandstalige docenten en boeken krijgt.

We gaan door!

Maar goed, ik zet door en blijft tips geven en afspreken. Ik doe wat ik kan en het is aan haarzelf om haar doelen te bereiken. Dat kan ik niet voor haar doen. En ze gaat ook echt wel vooruit!

Het project loopt officieel na een half jaar af. Ik heb nog geen idee wat ik dan doe: met Melika op eigen initiatief verder of me laten koppelen aan een nieuwe vluchteling. Zover is het ook nog niet. Wil je je ook opgeven als taalcoach, kijk dan op de site van Vluchtelingenwerk of ze op dit moment nieuwe taalcoaches zoeken in jouw regio.

Ben jij al taalcoach? Deel jouw ervaringen hieronder! Ik ben heel nieuwsgierig hoe het bij jou gaat.

Foto geleend van David Ip en met dank aan Loesje-posters.

De dood en je online leven (3)

29 december 2015 door Natalie Hensen 2 Reacties

Al een jaar of 15, 20 schrijven we internet vol met onze berichten. Die staan daar dan voor eeuwig, want alles op internet blijft. Toch? Maar wat als je doodgaat? Wat besluiten jouw nabestaanden over jouw hele online bestaan?

In 2010 schreef ik twee keer eerder over dit onderwerp. Een keer over een man die schreef over zijn aanstaande dood en een keer algemeen over de dood en je online leven. Het onderwerp vind ik nog steeds intrigerend. Ons online leven is tegenwoordig zó geïntegreerd met ons offline leven dat het niet los van elkaar te zien is. Als je er niet meer bent, wat moeten je nabestaanden dan doen met wat je achterlaat in deze wereld? Fysieke spullen worden vaak verdeeld, weggegeven of weggegooid. Voor online ‘spullen’ werkt dat niet zo. Maar wat doe je dan? Inmiddels hebben gelukkig veel online bedrijven nagedacht over hoe ze hiermee om kunnen gaan. Mooi, want wij doen het zelf doorgaans niet.

Digitaal graf

Sociale netwerken als Facebook spelen steeds beter in op de dood. Dat moet ook wel, want Facebook heeft al 30 miljoen dode gebruikers. Facebook biedt een online memoriam van een overleden persoon, waar je je berichten ‘aan die persoon’ kunt achterlaten. Een soort digitaal graf. Dat kun je zelf van te voren instellen. Best een mooie oplossing om ook alle vage vrienden/kennissen te laten weten dat de persoon in kwestie is overleden. De dood is allang geen privéaangelegenheid van de naaste familie meer. Ik denk wel dat dit digitale monument, althans die op sociale netwerken als Facebook, op een gegeven moment weer weg moet. Hoe ouder we worden, hoe meer mensen uit onze omgeving zullen overlijden. Wat als je straks meer dode vrienden hebt dan levende? Dat is toch niet wat je wilt? Sociale netwerken zijn er immers voor de levenden, het moeten geen virtuele spooksteden worden.

Socialmedia-accounts

Accountje hier, accountje daar. Ik weet inmiddels niet eens meer waar ik allemaal accounts heb. De belangrijkste accounts met inloggegevens heb ik wel ergens vastgelegd, maar het gaat mijn nabestaanden nooit lukken om alles netjes af te sluiten. Moeten ze ook niet willen, vind ik. De meest bizarre diensten poppen op die een helpende hand bieden. Zoals LivesOn, die voor je blijft twitteren op je account; zo lijkt het net of je nog even doorleeft. Uhuh, nee bedankt. Facebook stelt je in staat om een beheerder aan te wijzen voor na je dood; handig, maar alleen mogelijk als diegene ook Facebook heeft. Als beheerder van de overledene kun je de profiel- en omslagfoto wijzigen en het archief downloaden. En hoe weet Facebook dan dat je dood bent? Dat moet iemand eerst doorgeven.

Om je account te deactiveren, moet je voor verschillende social media verschillende dingen doen. Twitter, Pinterest en Google willen een overlijdensakte zien. Bij Facebook moet iemand bewijzen dat hij familielid van de overledene is. Bij LinkedIn moet je aangeven wat je relatie tot de overledene is en zijn mailadres opgeven.

Losse berichten

Naast jouw persoonlijke (socialmedia)-accounts zijn er ook de sites van anderen waar je berichten hebt geplaatst. Denk aan reacties op blogs of bijdragen op fora. Moeten die verwijderd worden omdat je er niet meer bent? Die verzoeken komen regelmatig binnen bij grote sites. Ik vind het gek. Als iemand een boek heeft geschreven en overlijdt, ga je toch ook niet alle boeken verbranden? Een ander kan nog plezier hebben van jouw uiterst intelligente reactie op een moeilijk onderwerp! De reden voor nabestaanden om die berichten te willen verwijderen, is dat zij geconfronteerd kunnen worden met mensen die niet weten dat de persoon overleden is. Nou, richt dan een digitaal graf op en verspreid het nieuws! Hoe meer mensen het weten, hoe minder vervelende situaties. En helemaal voorkomen kun je het toch niet.

Ik hoop dat ik je wat stof tot nadenken heb gegeven. Laat het je toekomstige nabestaanden weten: wat wil jij dat er met je online leven gebeurt?

Foto geleend van Catarina Carneiro de Sousa.

Dit artikel verscheen eerst op 42bis.nl.

Black Mirror: een zwartgallige kijk in de toekomst

1 juli 2015 door Natalie Hensen 2 Reacties

Gaan we dankzij technologie een mooie toekomst tegemoet? Dat lijkt een makkelijk te beantwoorden vraag (uiteraard met ‘ja’). Maar als je de tv-serie Black Mirror hebt gezien, weet je dat het niet zo simpel is.

Nieuwe technologische uitvindingen worden vaak omschreven als spannend en veelbelovend voor de toekomst; schrijvers zien meestal vooral de positieve kant, namelijk dat het ons leven op een of andere manier zal verbeteren. Ook ik zie het meestal best zonnig in en word blij van de ontwikkeling van bijvoorbeeld 3D-printen. Kijk de Engelse tv-serie Black Mirror van Charlie Brooker en dat positieve beeld wordt onmiddellijk bijgesteld. Je gedachten worden realistischer en als je al minder positief was dan kun je zelfs negatief worden over technische vooruitgang. Klinkt heftig? Ja, dat is het ook wel.

Erg realistisch

Na elke aflevering van deze serie, die elk op een andere manier verontrustend en pijnlijk aanvoelde, was ik toch wel even in mineurstemming. En ik vroeg me af: laten we het echt zover komen? Dit is toch geen leuk leven meer? Het verhaal wordt zo neergezet dat het op de kijker erg realistisch overkomt. Het is dus echt een hele goede serie: goed acteerwerk, mooie beelden, goede ondersteunende muziek. En het dóet iets met je. Zoveel dat ik erover wilde schrijven.

Eigenlijk zijn alle afleveringen ‘wat als’- verhalen, zei Brooker zelf in een interview met science fictiontijdschrift SFX. Gebaseerd op een ontwikkeling die al gaande is, maar die wordt uitvergroot. ‘Het is niet zozeer kritiek op technologie, alswel op wat je zou kunnen doen met die technologie, of wat die technologie met jou zou kunnen doen als je niet goed nadenkt over de consequenties.’ (bron: VPRO.nl)

Genoeg aanbeveling, tijd voor de inhoud. Waar gaan die afleveringen dan over? Ik zal ze kort beschrijven en probeer niet te veel te verklappen… Het gaat om twee seizoenen met elk drie afleveringen van 50 minuten. Eigenlijk zijn het op zichzelf staande minifilms. Er is nog een extra aflevering maar die heb ik zelf niet gezien.

Black Mirror seizoen 1

Aflevering 1: The National Anthem

De Britse premier Michael Callow krijgt een video toegestuurd waarop te zien is dat een prinses ontvoerd is. De ontvoerder dreigt haar te vermoorden tenzij Callow op live televisie handelingen verricht die je niemand toewenst. Callow doet er alles aan om dit scenario te voorkomen en probeert de prinses en haar ontvoerder te vinden. Het hele land bemoeit zich ermee. Zijn adviseurs komen met het idee om een acteur de handelingen te laten verrichten en het gezicht van Callow er digitaal op weer te geven. Uit angst dat dit onvoldoende zal blijken, gaat hij het toch zelf doen. Nieuwsmedia en Twitter buitelen over elkaar heen en ondanks dat niemand mocht kijken, keek iedereen toch. Op de gezichten een combinatie van verbazing, plaatsvervangende schaamte, amusement en walging over deze scene. Het einde is… nog wranger. Wat een impact kan massamedia hebben.

Aflevering 2: Fifteen Million Merits

Bing wordt wakker in een kleine kamer die compleet uit videomuren bestaat. Zijn leven blijkt te bestaan uit: energie opwekken door… te fietsen, op een hometrainer en samen met anderen. Daarmee verdient hij punten waarmee hij weer in zijn onderhoud kan voorzien. Het kijken van advertenties levert ook punten op, het overslaan ervan kost juist punten. Bing besluit bijna al zijn punten in te zetten voor collega Abi die graag wil meedoen aan de talentshow Hot Shot. Het is dé manier om te ontsnappen aan het fietsende leven en ze kan aardig zingen. Ze doet mee, maar blijkt een van de velen die op een pornokanaal terecht komt. Bing is woest, fietst als een gek om weer zoveel punten te hebben om mee te kunnen doen aan Hot Shot. Eenmaal op het podium vertelt hij de jury gepassioneerd wat hij van de gang van zaken vindt. En die passie is precies wat de jury aanspreekt. Een totaal verknipte wereld, die hopelijk nooit waarheid wordt!

Aflevering 3: The Entire History of You

Kern van het verhaal is een chip die je achter je oor laat implanteren. De chip, zo groot als een graankorrel, neemt alles op wat je als persoon ziet. En je kunt de beelden ook opnieuw bekijken en uitzenden op een scherm. Helemaal hip en alleen de zonderling begint er niet aan (“haha, dan maak je zeker de hele dag aantekeningen!”). Advocaat Liam is getrouwd en heeft een kind. Tijdens een diner met vrienden vermoedt hij dat zijn vrouw Fi iets heeft met een andere man, Jonas. Hij speelt scenes van die avond telkens opnieuw af en ziet steeds meer bevestiging. Hij bezat zich, gaat naar het huis van Jonas en valt hem aan. Liam eist van Jonas dat hij alle beelden van Fi uit zijn geheugen wist. De affaire blijkt al vele maanden te duren en er zijn inmiddels onomkeerbare dingen gebeurd. Hoe voordelig is zo’n harde schijf in je brein eigenlijk?

Black Mirror seizoen 2

Aflevering 1: Be Right Back

Martha en haar man zijn net verhuisd naar hun droomhuisje op het platteland, als hij verongelukt. Op de begrafenis krijgt ze van een vriendin te horen dat ze een dienst kan inschakelen die op basis van beschikbare data communiceert als de overleden persoon. Die dienst schraapt alle socialmedia-accounts van de overledene af (als je wil ook stemgeluid via voicemails) en probeert daarmee zo goed mogelijk te voorspellen wat de overledene zou zeggen. Martha weigert in eerste instantie. De vriendin blijkt haar toch voor die dienst te hebben opgegeven en ze ontvangt een berichtje van ‘haar man’. Ondertussen ontdekt ze dat ze zwanger is en besluit de dienst toch te proberen en zoekt contact met ‘haar man’. Het begint met chatten, vervolgens bellen en Martha raakt er verslaafd aan. Ze gaat zelfs voor de nieuwe, nogal experimentele vorm van dienstverlening van dit bedrijf.

Aflevering 2: White Bear

Dit is de meest verwarrende aflevering. Een vrouw genaamd Victoria wordt wakker in een huis. Haar hoofd doet pijn, haar polsen zijn verbonden en er liggen pillen op de grond. Ze kan zich niet herinneren wie ze is en wat er aan de hand is. Ze loopt het huis uit en ziet overal mensen staan. Ze kijken naar haar en filmen haar met hun smartphone. Victoria schreeuwt om hulp, maar de mensen doen niets behalve kijken en filmen. Toch ontmoet ze een ‘normale’ vrouw die haar uitlegt dat iedereen voyeur geworden is door een signaal dat een zender via de televisie had uitgezonden. Er waren ook jagers die de mensen die hierdoor niet geraakt waren (Victoria dus), wilden vermoorden. Die jagers komen als snel in beeld en Victoria rent voor haar leven. Uiteindelijk blijkt alles anders dan het leek, pas aan het einde snap je het begin.

Aflevering 3: The Waldo Moment

Jamie Slater is komiek en stemacteur voor Waldo, een blauwe tekenfilmbeer. Waldo treedt op in een avondshow waar hij lastige vragen stelt aan de gasten en ze bij voorkeur beledigt en vernedert met lullige opmerkingen. Als Waldo een keer een politicus zodanig heeft beledigd dat die politicus een klacht wil indienen, besluiten de makers van Waldo deze politicus nog verder te pesten. Ze rijden me een busje naar bijeenkomsten waar de politicus aanwezig is omdat er verkiezingen zijn. Op dat busje is Waldo te zien die beledigende opmerkingen maakt. Vervolgens besluiten de makers van Waldo dat de blauwe tekenfilmbeer zélf mee wil doen met de verkiezingen. Slater gaat er schoorvoetend mee akkoord. Na een groot televisiedebat, waarin Waldo vooral overal tegen is en politici onecht vindt, stijgt hij enorm in populariteit, maar Slater vindt er niks meer aan; de beer doet meer kwaad dan hij goed doet. Grappig vindt hij het niet meer. Slater roept als Waldo het publiek op om niet op hem te stemmen en neemt ontslag. De machts- en geldbeluste producer neemt de rol van Waldo vervolgens over en zorgt ervoor dat Slater het ziekenhuis in wordt geslagen. Na de aftiteling volgt een nog droeviger einde.

Het zijn dus zes totaal verschillende verhalen en allemaal komen ze verontrustend realistisch over op jou als kijker. Een mooie slotsom over de toekomstscenario’s die Black Mirror ons voorspiegelt, las ik bij de New York Times:

But those futures, or ones like it, loom on our own horizon. Real-world events like the Snowden leaks and even the Sony email hacks may give us the chills, but they weren’t enough to persuade us to change our behavior or demand more from the companies we rely on to send risqué photos and store our personal communications. And perhaps that’s the true appeal of the series: It does more than blame technology for our woes. It deals with the reality that, no matter what gadgetry we may possess, our problems remain human. It reminds us that technology probably won’t enslave us, but it definitely will change us. (Jenna Wortham)

En tot slot de slotsom van The Guardian:

While most TV shows exist to reassure people, Black Mirror actively sets out to unsettle its viewers. It is, quite simply, unlike anything else on TV at the moment. (Stephen Carty)

Black Mirror is in 2014 uitgezonden bij de VPRO (alleen seizoen 1) en op dvd te verkrijgen.

Het nut van azijnpissers als Andrew Keen

28 februari 2015 door Natalie Hensen 2 Reacties

De beroemdste criticus van de digitale cultuur is Andrew Keen. Een azijnpisser, vinden velen. Maar is hij dat echt, of heeft hij best een punt (of twee)? En hebben de Andrew Keens van deze wereld misschien een nuttige rol: houden ze ons scherp?

Een rechtgeaarde pessimist, dat is Andrew Keen. En er zijn er meer:

Nicholas Carr: vindt dat internet mensen dommer maakt. Je kunt je steeds slechter concentreren en diep nadenken en het maakt je dus oppervlakkiger.
Mark Helphrin: beweert dat het internet het copyright teniet doet. Content hoort niet gratis te zijn.
Lee Siegel: vindt dat internet de rol van experts, autoriteit, waarheid en traditionele normen en waarden vernietigt, wat gevaarlijk is voor onze cultuur, economie en democratie. Adam Thierer schrijft op techliberation.com dat de kritieken van zowel Siegel als Keen voortkomen uit dat van Neil Postman. Postman schreef in 1992 voor het eerst over de schaduwzijde van technologische vooruitgang. Lees deze nogal deprimerende quote maar:

“Information has become a form of garbage,” Postman argued, “not only incapable of answering the most fundamental human questions but barely useful in providing coherent direction to the solution of even mundane problems.” If left unchecked, Postman argued, America’s new technopoly — “the submission of all forms of cultural life to the sovereignty of technique and technology” — would destroy “the vital sources of our humanity” and lead to “a culture without a moral foundation” by undermining “certain mental processes and social relations that make human life worth living.”

Of je dit nu helemaal kan volgen of niet: de negativiteit (garbage, incapable, mundane, destroy, without moral foundation, undermining) druipt er vanaf!

Wie is Andrew Keen?

Andrew Keen is een Britse Amerikaan die inmiddels al lange tijd zijn uiterste best doet om de schaduwzijde van de digitale cultuur te benadrukken. De onderwerpen die hij aansnijdt, zijn overigens niet inhoudelijk onderzocht. Hij benoemt de negatieve aspecten van de digitale cultuur op alle mogelijke manieren; via blogs, boeken, als spreker (zie zijn site) en via televisie. Zo komt hij ook in de geweldige BBC-documentaire The Virtual Revolution aan het woord. We hebben het hier over een man die zijn PR goed op orde heeft dus. Zijn naam en faam heeft hij mede aan internet te danken heeft. En toch is hij er zeer negatief over. Ik kwam bij het zoeken naar Keen veel artikelen tegen waarin veel verontwaardiging werd geuit over de ideeën van de beste man.

Waarom pist Keen azijn?

Dat is een goede vraag. Ik kan natuurlijk niet in zijn hoofd kijken. Ik weet wel dat hij ooit een internetbedrijf is gestart dat het niet gehaald heeft. Het zou kunnen dat hij juist zoveel kritiek levert om de boel op te schudden, om een discussie aan te wakkeren. Niet per se om gelijk te krijgen. Of misschien wil hij gewoon rijk worden door dingen te schreeuwen die controversieel zijn; dat zou ook kunnen. De punten die Keen in zijn nieuwe boek ‘The Internet is not the answer’ maakt:

1. Internet holt de middenklasse uit en ruïneert de economie

Door het sociale web is de amateur het middelpunt geworden en doen professionals er niet meer toe. Banen gaan verloren door bedrijven als Netflix, Airbnb en Uber. Deze bedrijven hebben de huidige markten verstoord. Ze maken de producten goedkoper en gemakkelijker voor consumenten, en worden er zelf schathemeltjerijk van. De wereld wordt juist minder gelijk en de werkgelegenheid wordt kleiner. Verder zou door piraterij vele miljarden aan economische waarde in rook zijn opgegaan in de muziekindustrie, bij uitgeverijen en in de commerciële fotografie.

Oké, er verdwijnen banen, we zien het bijvoorbeeld aan demonstrerende taxichauffeurs. Maar er ontstaan er nieuwe banen doordat mensen via internet ondernemen met (eigen) producten die zij verkopen of verhuren. Het aantal mensen dat hier echt een volwaardige baan van weet te maken, is wel beperkt. Maar ongeacht je plek op de maatschappelijke ladder, krijg je wel de kans er iets van te maken. Dan zijn er nog de mensen die banen verliezen door robots en algoritmen. Dit is inherent aan de technologische vooruitgang in onze maatschappij, daar kun je internet niet de schuld van geven.

Wat betreft de piraterij wordt in de cijfers ervan uitgegaan dat die downloaders zonder internet de muziek of film hadden gekocht. Dat is een aanname die wat mij betreft niet terecht is. Er wordt nu vele malen meer muziek en films geconsumeerd dan ooit te voren, juist door de lage drempel. Moeten artiesten en journalisten niet gewoon op zoek gaan naar andere verdienmodellen? Er zijn flink wat succesvolle voorbeelden te noemen, zoals dat van rechtbankverslaggever Chris Klomp en zijn betaalde Twitteraccount @realtwitcourt.

2. Internet creëert een winnaarseconomie van monopolisten

In plaats van meer democratie, creëert internet een winnaarseconomie van monopolisten. Denk daarbij aan grootmachten als Google, Amazon en Facebook. Door de creatie van het web is ook een nieuw soort kapitalisme ontstaan. Die grote bedrijven nemen geen verantwoordelijkheid, zijn niet transparant maar bedelen zichzelf wel allerlei rechten (zoals het recht op jouw data) toe. Het gaat ze alleen om het geld.

Aan de ene kant denk ik dat Keen hier een goed punt maakt. Ik heb zelf dubbele gevoelens bij bedrijven als Google en Facebook. Fijn dat ze er zijn, want we hebben er allemaal superveel voordelen van, maar wat doen ze met je gegevens? Zijn ze wel te vertrouwen? En verder: monopolies ontstaan in onze samenleving nu eenmaal – en verdwijnen weer, los van internet. Is internet het probleem wel? Of is de manier waarop er van internet gebruik gemaakt wordt eigenlijk het probleem? Is dat misschien een reflectie van wat er in de maatschappij gebeurt?

3. Wij zijn het product in plaats van de consument

Internet zit in een negatieve feedbackloop, waarin gebruikers de slachtoffers zijn in plaats van degenen die er voordeel uit halen. Hoe meer we het huidige digitale netwerk gebruiken, hoe minder economische waarde het brengt.

Dat wij het product zijn, is niet anders dan in de wereld van de vermaak, zoals digitale televisie en Hollywood-films en alle productreclame die ermee in en rondom gebouwd wordt. Verder is er een bloeiende deeleconomie waar mensen veel voordeel uit kunnen halen. Ze delen hun auto, hun gereedschappen of hun logeerkamer. Hele mooie ontwikkeling maar, zoals bij punt 1 gezegd, kun je je afvragen of bedrijven als Uber en Airbnb die altruïstische motieven ook (nog steeds) zo zien. In een aflevering van Tegenlicht ‘hoezo samen delen’ komt een genuanceerder beeld van de deeleconomie naar voren.

4. Sociale netwerken zijn een broedplaats voor narcisten

Sociale netwerken als Instagram, Facebook en Twitter zijn een broedplaats voor narcisten; mensen adverteren er over en voor zichzelf. Het sociale leven van mensen bestaat uit kleine mediavriendelijke façades. Sites als Reddit zorgen dat roddels en rumoer belangrijker worden dan nieuws.

Internet heeft dit narcistische gedrag niet uitgevonden, maar alleen meer uitingsmogelijkheden geboden. Met Instagram en Pinterest hebben mensen meer mogelijkheden gekregen om hun creativiteit te uiten en delen met anderen. Heel waardevol! En over al die voornamelijk positieve berichten op sociale netwerken: het is nooit gebruikelijk geweest om op de vraag ‘hoe gaat het’ te antwoorden met een lange lijst van je angsten en nare ervaringen. Toch? Roddels en rumoer waren er ook in de echte wereld altijd al. Niks nieuws aan.

En het gaat op sociale netwerken niet alleen om het laten zien hoe goed/leuk/lief je bent. Mensen delen interessante content met elkaar, zonder dat daar iets tegenover staat. De meritocratische deelcultuur is springlevend.

5. Internet moet gereguleerd worden

Volgens Keen is het belangrijkste dat moet gebeuren: controle krijgen over internet en verstandige beperkingen opleggen. Dit moet op overheidsniveau gebeuren en het zou innovatie moeten aanmoedigen. De overheid en ondernemers moeten inzien dat internet geen succesnummer is en dat ze moeten samenwerken.

Het is zo dat bedrijven als Uber en Airbnb juist op dit moment de grenzen proberen op te rekken, zoals innovatieve bedrijven dat doen. Van overheidsregulatie gaat doorgaans geen stimulerende werking uit, eerder het tegenovergestelde. Dit lijkt mij dan ook geenszins een goed idee. Bewustzijn creëren over de risico’s en gevaren die ons gedrag op internet heeft, vind ik wel een goed idee. Vandaar ook dit blog…

Waarom is azijnpissen nuttig?

De wereld is niet zwart of wit, het is het beide en het houdt elkaar in evenwicht. Yin en yang. Internet zelf is niet slecht of goed; het is er gewoon. De manier waarop we ermee omgaan kan wel slecht of goed zijn, of iets er tussenin. Soms weten we nog niet of iets nou een goed idee is of niet. Optimisten in het internetdebat zien alles door een roze bril, terwijl de pessimisten de toekomst vrij zwart neerzetten. Zoals dat trouwens met elke technologische revolutie gaat; je hebt voor- en tegenstanders. Adam Thierer deed een goede poging om de twee stromingen te beschrijven en er een min of meer objectief oordeel over te vormen. Hij komt uit op pragmatisch optimisme als gulden middenweg tussen de twee uitersten:

The sensible middle ground position is “pragmatic optimism”: We should embrace the amazing technological changes at work in today’s Information Age but do so with a healthy dose of humility and appreciation for the disruptive impact and pace of that change

Volgens Thierer zijn er meer redenen om optimistisch over het internet te zijn en de rol die het vormt in ons leven, cultuur, economie en samenleving dan redenen om pessimistisch te zijn. Maar dat betekent niet dat alles rozengeur en maneschijn is. En daar zijn die pessimisten nuttig; als je eenmaal de onzin gefilterd hebt, blijven er goede punten over die we ons moeten realiseren, waar we alert op moeten zijn. Zoals in de eerder genoemde aflevering van Tegenlicht.

Ik ben vanaf vandaag een pragmatisch optimist. Jij ook?

Meer lezen?

Adam Thierer zette alle optimisten en pessimisten op een rijtje en opende het debat op techliberation.com
Blog van Mathew Ingram over waarom Keen het verkeerd heeft op gigaom.com
Blog van Peter Olsthoorn over Andrew Keen op denieuwereporter.nl
Artikel van Holly Baxter over het nieuwe boek van Keen op theguardian.co.uk (“wat Keen zegt, klopt niet”)
Artikel van Jon Henley over het nieuwe boek van Keen op theguardian.co.uk (“Keen heeft een punt”)

Foto van Auntie P.

Dit artikel verscheen eerst op 42bis.nl

Trends die niet uit zijn gekomen in 2014

6 december 2014 door Natalie Hensen 1 Reactie

Het lijkt een haast onmogelijke opgave: trends voorspellen in de wereld van de internettechnologie, die er elke dag weer anders uitziet. En toch wagen velen zich aan dit kunstje. Mooie blogposts levert het op met de wildste voorspellingen. Nu het einde van het jaar nadert, is het moment gekomen om te bepalen: welke voorspellingen zijn uitgekomen?

Zoekend naar trends voor 2014 vond ik de volgende glazenbolkijkers:

Michèl Schilders op Marketingfacts
Mark de Bruin op Marketingfacts
Michael Altendorf op World Economic Forum (update 2019: offline)
Ekatarina Walter op Forbes

De blog van Schilders begint met een verwijzing naar een eerdere blog over de zin en onzin van trendwatching. Hij noemt trendwatching niets meer dan kijken naar wat nu al in ontwikkeling is. Een interessante conclusie van Schilders:

Met trendwatching kunnen we dus geen toekomstvoorspellingen doen, maar door op de voorspelde trends van vorig jaar terug te kijken, kunnen we wel lessen trekken voor de toekomst.

Aha! Dat ga ik dus in dit blog doen. Ik geef de trendwatchers een score voor hun voorspellingen. Wie wint? En wat leren we ervan?

Trendwatcher #1 – score 10/14

Schilders benoemt, ondanks zijn eigen woorden, de trends die hij verwacht voor 2014. Hij noemt 14 ontwikkelingen. Wat ik nog niet heb zien gebeuren dit jaar:

Gepersonaliseerde marketing: specifieke producten en diensten voor de individuele klant. Ik zie bedrijven veelal nog lekker doen wat ze altijd doen, niks geen personalisatie. Dit heeft ook te maken met dat we nog niet goed kunnen omgaan met die bakken ‘big data’. Daarover later meer.
Integratie offline en online: Google Glass en Samsung Smartwatch hebben bij lange na nog geen voet aan de grond gekregen bij de massa. Sterker nog, Google Glass zou al dood zijn voordat ‘ie beschikbaar is voor het brede publiek.
Echte duurzaamheid: bedrijven zorgen onder druk van consumenten voor echte duurzaamheid, niet alleen een ‘groen laagje’. Tot nu toe zie ik vooral veel groene laagjes met de grote hoeveelheid keurmerken op producten en maar een beperkt aantal echt groene initiatieven. Dat kan nog veel beter!
Neuromarketing komt om de hoek kijken: een revolutie in de marketing noemt Schilders het. Ik noem het oude wijn in nieuwe zakken als het al niet grote onzin is. Er vindt in elk geval discussie over plaats (zie met name de reacties). Voor zover er überhaupt over geschreven wordt.

Ontwikkelingen die wat mij betreft wel duidelijk zichtbaar waren in 2014: van merkimago naar merkbetekenis, meten is weten, lokaal is trendy, storytelling krijgt aandacht, meer banen voor contentcreëerders, contentmarketing op nummer één, mobile first, video wordt leidend, inhakers blijven zich ontwikkelen, log off en laad op. Een best goede score voor Schilders dus: 10 van de 14 zijn uitgekomen.

Trendwatcher #2 – score 6/10

De Bruin heeft de trendlijstjes van Forbes en socialmediatoday.com verzameld. Waar De Bruin en zijn bronnen niet helemaal goed zaten in 2014:

Twitter is onder jeugd populairder dan Facebook: Instagram blijkt een veel sterkere stijging doorgemaakt te hebben bij de (Amerikaanse) jeugd dan gedacht. En Twitter doet het wel beter dan Facebook, maar beide slechter dan de periode ervoor.
Snapchat-marketing: ja, Snapchat is populair bij de jeugd, maar ik heb nog maar weinig bedrijven gezien die er actief zijn. Natuurlijk, ze zijn er wel, maar ik ben nog geen Nederlandse voorbeelden tegengekomen.
Eindelijk Google+!: euh, nou nee. Google+ is nog net zo’n lege woestijn als vorig jaar, in elk geval in Nederland. Zelfs Google zet het platform inmiddels op een lager pitje.
Zoekmachinemarketing wordt beïnvloed door social: dat valt wel mee in de praktijk. Zo is Facebook moeilijk te indexeren voor Google (want gesloten netwerk). Ik denk zelf dat waardevolle content steeds belangrijker wordt voor zoekmachines!

De andere zes ontwikkelingen zie ik wel terug: deeleconomiesites worden volwassen, video-video-video, contentmarketing belangrijker dan ooit, inzet van social media raakt met zoveel kanalen versnipperd, content moet mobielvriendelijk zijn en retargeting (bezoekers van je website elders opnieuw bereiken). Eindscore: 6 van de 10 zijn (in enige mate) uitgekomen.

Trendwatcher #3 – score 3/10

Altendorf beschrijft op het World Economic Forum de tien trends op het gebied van internet en technologie die hij verwacht voor 2014. Een mooi lijstje! De trends waarvan ik denk dat die nog maar beperkt zijn doorgezet dit jaar:

Internet of things: dit is een gevleugelde term inmiddels en in 2014 heeft een aantal bedrijven zeker de eerste stappen gezet.
Draagbare apparaten: leuke speledingetjes hoor, maar hebben ze echt toegevoegde waarde in ons leven gekregen (bijv. Google Glass)? Ik denk van niet.
Augmented reality: staat voor het verbinden van de fysieke en virtuele wereld, met als grote voorbeeld Google Glass. Daar heb ik al genoeg over gezegd denk ik.
Big data: we weten nog niet zo goed hoe we met al die data om moeten gaan. Dus, helaas, nog beperkte ontwikkelingen op dit vlak.
Bezorging op dezelfde dag: ik weet niet hoe het in de Verenigde Staten is, maar hier gaat deze ontwikkeling niet zo hard.
Mobiel betalen en virtuele betaaleenheden: de eerste stappen zijn gezet, maar nog op zeer beperkte schaal in Nederland.
E-learning: ik ben zelf zeer enthousiast over online leren, maar ik betwijfel of dit echt al doorgebroken is.

Waar echt al flinke stappen in zijn gezet in 2014:

Mobiele gezondheid: onze telefoons zijn onze persoonlijke assistenten geworden. Er komen steeds meer apps die ons informatie over onze gezondheid kunnen geven waardoor we beter keuzes maken.
3D printen: het wordt steeds betaalbaarder en mensen bedenken steeds meer toepassingen voor het printen in drie dimensies, zelfs de Hema doet er iets mee.
Elektrische auto’s: er zijn in 2014 veel oplaadpunten bijgekomen en zodoende is de weg vrijgemaakt voor elektrische auto’s.

Altendorf was toch iets te enthousiast, slechts 3 van de 10 voorspellingen zijn uitgekomen.

Trendwatcher #4 – strategische trends

Bij Forbes beschrijft Walter de voorspellingen van maar liefst 26 vooraanstaanden uit de marketingwereld. Deze mensen doen geen kort-door-de-bocht-uitspraken als ‘Snapchat wordt het helemaal’, maar beschrijven op strategisch niveau wat er verandert. Het gaat te ver om alle 26 hier te beschrijven, dus ook geen score voor mevrouw Walter. De grote lijnen die ik eruit haal:

(mobiele) apparaten en systemen die we gebruiken, snappen of kennen ons steeds beter en maken ons leven gemakkelijker.
Communities over heel specifieke onderwerpen zijn opkomend, verbinding (engagement) is belangrijk.
De opkomst van de meewerkende of deeleconomie. We verschuiven van publiek en consumenten naar producenten en delers.

Lessen voor de toekomst?

Qua punten wint de reeks voorspellingen van Schilders!

En, wat hebben we nou geleerd van deze voorspellingen? Nou, twee dingen:

2014 stond in het teken van contentmarketing, lokaal, video, steeds grotere afhankelijkheid van (mobiele) apparaten, engagement met klanten, bijvoorbeeld door storytelling, de deeleconomie en 3D printen.
Ontwikkelingen gaan meestal niet zo snel als trendwatchers voorspellen. Dus áls je je al aan voorspellingen waagt, wees dan niet te enthousiast!

Heb ik nog een ontwikkeling gemist die hier echt tussen had moeten staan? Wat vind jij eigenlijk van die top x-lijstjes? Zinvol of niet?

Foto van Christian Schnettelker.

Dit artikel verscheen eerst op 42bis.