Vanuit mijn gevoel iets te willen dóen voor de vluchtelingen die naar ons land kwamen (en komen), meldde ik mij bij Vluchtelingenwerk aan als taalcoach. Naast het taalcoachproject doet de organisatie nog veel meer voor vluchtelingen. Zoals voor gevluchte kinderen. Door samen muziek te maken, krijgen de kinderen het zelfvertrouwen dat ze zo hard nodig hebben.
Als taalcoach voor Vluchtelingenwerk Nederland sta ik tegenwoordig te boek als een van hun relaties. En dus ontvang ik zo nu en dan uitnodigingen voor het een of het ander. Taalcoachcafés bijvoorbeeld. Heel oldskool met een drankje en handje borrelnootjes ervaringen uitwisselen in het kantoor in Amsterdam. Anders was de uitnodiging voor een concert van vluchtelingenkinderen. In het monumentale Concertgebouw nota bene. Op vrijdagmiddag 25 november stapte ik op de fiets en reed naar dit prachtige gebouw toe.
Vluchtelingenkinderen
Vluchtelingenkinderen zijn kinderen die op scholen in asielzoekerscentra zitten. Vluchtelingenwerk doet met die kinderen het muziekproject Samenspel van het overkoepelende project Eigen-Wijs, waardoor de kinderen meer zelfvertrouwen krijgen en meer ontspannen worden in dat vreemde land waar ze ineens zijn. Maar liefst 600 kinderen van asielzoekerscentra uit heel Nederland waren naar het Concertgebouw toe gekomen om het muziekstuk ten gehore te brengen. Daar hadden ze maandenlang op geoefend! Het stuk heette: “Symphonie van Angsthazen en Durfals”.
Totale chaos van gekleurde shirtjes
Toen ik aankwam, waren er veel, heel veel kinderen, ouders en begeleiders wat zorgde voor redelijk wat chaos. Koelbloedig gaf de dame achter de registratiebalie me een badge met mijn naam en stuurde me door naar het frontbalkon, een speciale sectie voor de relaties. Van bovenaf keken we uit op de rest van de grote zaal van het Concertgebouw en zagen de stoelen zich langzaam maar zeker vullen met kinderen. Ze hadden allemaal per klas eenzelfde kleur t’shirt aan (handig als je er eentje kwijt bent). Links (voor de kijkers) op het podium zat een aantal kleine trommelaars, óp van de spanning.
Klassiek verhaal
De muzikanten van het Nederlands Blazers Ensemble kwamen op, evenals de hoofdrolspeler van het verhaal (de man in het giletje). Het concert startte en het bleek een muziekstuk met muziek en tekst te zijn over een jongen die allerlei hindernissen moest doorstaan om uiteindelijk de prinses te overwinnen. Klassiek! Had van mij ook wel wat moderner gemogen. Ik heb het verhaal niet helemaal kunnen volgen, maar de kinderen deden zo superenthousiast mee dat dat ook niet uitmaakte. Er moest geklapt, gezwaaid en gezongen worden op gezette tijden, terwijl de man die de jongen speelde, ons door het verhaal heen leidde. Toen de prinses eenmaal op het podium was en gekust werd door de jongen, kon het publiek het niet meer aan. Zeker niet toen dat daarna nog een keer gebeurde: dat was gillen geblazen, want ieuw, zoenen is vies!
Goede bodem
Mijn taalmaatje is geen kind meer en heeft geen oorlog meegemaakt zoals bijvoorbeeld kinderen uit Syrië. Ik had tot deze dag nog niet veel nagedacht over hoe het juist voor hén is om hier nu te zijn, in een vreemd land met een vreemde taal. Hoe fijn het dan is om iets universeels als muziek te hebben. Het was ontroerend om te zien hoe muziek iets moois voor die kinderen had gedaan: ze straalden allemaal! Ik hoop van harte dat dit een goede bodem legt onder hun verdere leven in Nederland.
Als taal zeg maar echt je ding is en je heel erg het gevoel hebt dat je iets wil dóén voor die vluchtelingen, wordt dan taalcoach, net als ik. Maar hoe is dat eigenlijk?
Na twee maanden maak ik een tussentijdse balans op van mijn taalcoachschap. Taalcoach zijn betekent een vluchteling helpen met Nederlands spreken en luisteren en ongemerkt normen en waarden van hier overbrengen. En je leert er zelf ook nog wat van.
Maar… waarom dan?
Nou, het verhaal start met mijn immer aanwezige drang om andere mensen te helpen plus het feit dat ik niet zo goed kan stilzitten. Tel daar mijn liefde voor taal en de huidige vluchtelingencrisis bij op en ik wist wat mij te doen stond. Wat overigens ook hielp: de enge en angstige manier waarop sommige van mijn landgenoten reageren op de komst van vluchtelingen. Dat maakt mij intens somber, daar schreef ik eerder al eens over. Het maakt dat ik juist in deze kwestie een bijdrage wil leveren. Ik gaf mij op als taalcoach voor Vluchtelingenwerk Nederland. Na een intakegesprek was het wachten op mijn ‘match’.
Recht of toeval?
Kijk, dit is hoe ik het zie: voor mij is de wereld één geheel, één plek waarop het menselijk ras leeft, naast allerlei andere dieren. Dat ik in een rijk en vrij land ben geboren en opgegroeid, is puur toeval. Ik vind niet dat ik het alleenrecht heb op die rijkdom en vrijheid, met als enige reden dat ik erin geboren ben. Ik gun het anderen ook, die dat geluk niet hadden en op een armere of minder vrije plek zijn geboren. Mensen die uit hun geboorteland vertrekken, doen dat omdat ze hopen op een beter leven. Een leven zonder oorlog, zonder armoede, zonder onderdrukking. Waarom zouden ze op hun geboorteplek moeten blijven als die niet biedt wat ze zoeken in het leven?
Natuurlijk weet ik dat deze idealen praktisch onuitvoerbaar zijn (7 miljard mensen in een paar landen gaat niet passen), maar toch probeer ik vanuit deze gedachte naar de vluchtelingenkwestie te kijken. Naar begrip voor hun situatie. Naar mogelijkheden in plaats van onmogelijkheden. Naar wat deze nieuwe Nederlanders te bieden hebben in plaats van wat ze ‘van ons afpakken’.
Taalmaatje Melika
Mijn taalmaatje is een dame uit Iran, ik noem haar voor het gemak even Melika. Nee, in Iran is geen oorlog, maar het is wel een land waar (vooral) vrouwen niet vrij zijn om te gaan en staan waar ze willen. Vluchtelingenwerk koppelde ons en na een kennismaking spraken we zelf af. Iedere week minimaal anderhalf uur. Doel: praten, praten, praten zodat zij het spreken en luisteren goed kan oefenen. Ik vertel haar over Nederland en Nederlandse gebruiken, over mijzelf en ik vraag haar naar gewoonten en gebruiken in Iran. En wat haar ervaringen tot nu toe zijn na anderhalf jaar in ‘kampen’ te hebben doorgebracht. We doen van alles en nog wat: fietsen, museumbezoek, winkelen, wandelen in het park en ik heb ook al eens bij haar thuis geluncht (nomnomnom).
Ambitieuze dame
Melika woonde anderhalf jaar in verschillende ‘kampen’ zoals ze het zelf noemt en nu sinds negen maanden in Amsterdam. Ze doorloopt achter elkaar alle taalcursussen die ze kan volgen. Zodat ze hopelijk volgend jaar aan de studie wiskunde kan beginnen (in haar eigen land studeerde ze eerder al natuurkunde). Want Melika is een slimmerik en heeft ambitie. We kunnen het hier goed gebruiken, vrouwelijke beta-studenten! Ze wil niets liever dan onderdeel zijn van de werkende samenleving, een bijdrage leveren en gelukkig zijn hier in Nederland.
Ervaringen
Gaat het taalcoachen dan helemaal goed en spreekt ze al vloeiend Nederlands? Nou, nee. Nederlands is een moeilijke taal. Ik werk met haar aan de passieve taalontwikkeling door het Nederlands praten, maar het gaat maar langzaam vooruit. Ik geef haar ook tips als: word lid van de bibliotheek, lees deze makkelijk leesbare boeken, kijk die Nederlandse tv-programma’s met de ondertiteling aan, lees dit artikel of dat. Melika bedankt me telkens voor de tips maar het blijft voor mij vaag of ze er nou iets mee doet of niet. Laatst ging ik naar de maandelijkse meeting voor taalcoaches van Vluchtelingenwerk. Daar kreeg ik te horen dat ik echt niet te hoge verwachtingen mag hebben van de vooruitgang. Alles goed en wel maar ze heeft echt nog een hele lange weg te gaan als ze klaar wil zijn voor die universitaire studie. Dat je wiskunde kiest, betekent namelijk niet dat je geen Nederlandstalige docenten en boeken krijgt.
We gaan door!
Maar goed, ik zet door en blijft tips geven en afspreken. Ik doe wat ik kan en het is aan haarzelf om haar doelen te bereiken. Dat kan ik niet voor haar doen. En ze gaat ook echt wel vooruit!
Het project loopt officieel na een half jaar af. Ik heb nog geen idee wat ik dan doe: met Melika op eigen initiatief verder of me laten koppelen aan een nieuwe vluchteling. Zover is het ook nog niet. Wil je je ook opgeven als taalcoach, kijk dan op de site van Vluchtelingenwerk of ze op dit moment nieuwe taalcoaches zoeken in jouw regio.
Ben jij al taalcoach? Deel jouw ervaringen hieronder! Ik ben heel nieuwsgierig hoe het bij jou gaat.
Internet heeft invloed op onze cultuur en dus ook op onze taal. Sommige mensen vinden die invloed op taal slecht, ik denk dat het onze taal alleen maar verrijkt.
Offline en online groeien naar elkaar toe
Ja, dat lees je goed: verrijkt. Internet raakt vanaf eind jaren negentig steeds meer ingebed in onze samenleving. Het percentage mensen dat er gebruik van maakt zit nu bijna op 100%. Het kan dus niet anders dan dat het invloed heeft op de offline wereld. Zoals ik het zie zijn het nu nog (?) wel steeds twee verschillende werelden. Maar ze groeien naar elkaar toe.
Taal onderdeel cultuur
Taal is een onderdeel van een cultuur. Taalkundigen geven aan dat taal beïnvloed wordt door grootse ontwikkelingen in de samenleving. Zo hebben internationale betrekkingen ervoor gezorgd dat we door de eeuwen heen heel wat leenwoorden uit andere talen hebben overgenomen. En ook de technologische ontwikkeling van de opkomst en inbedding van internet heeft invloed op onze taal. Tom Chatfield noemt in zijn blog bij de Guardian de tien beste woorden die internet het Engels gegeven heeft. Dat de offline en online wereld steeds meer met elkaar verweven raken, merk je door het gebruik van woorden in de offline wereld die ‘op internet bedacht’ zijn.
‘Nieuwe’ woorden
Nou ja, bedacht. Dankzij internet zijn we ze (vaker) gaan gebruiken. Je hebt van die woorden die goed in het Nederlands te vertalen zijn, zoals ontvrienden (woord van het jaar 2009!). En dan zijn er nog Engelse woorden die we hebben overgenomen, zoals hashtag, (web)feeds, podcasten, weblog, avatar, spam, wiki en geeks. Tot slot zijn er de eigennamen die werkwoorden zijn geworden, zoals Googelen, Twitteren en Facebooken (een niet-officiële).
Verarming of verrijking?
Sommige taalneuroten en anti-internetmensen vinden het een verarming van de Nederlandse taal dat deze Engelse internetwoorden onze taal zijn binnengedrongen. Ondanks dat het fenomeen van leenwoorden al zo oud is. Ik vind het alleen maar mooi. Dat we met z’n (bijna) allen internet nu als een normaal technologisch hulpmiddel zien dat verweven is met ons dagelijks leven. Dat we hierdoor onze taal hebben aangevuld met nieuwe woorden. De enige constante in onze cultuur is verandering (vrij naar Heraclitus) en taal verandert nu eenmaal mee!
Weet jij nog meer voorbeelden? Laat ze hieronder achter!
In de laatste editie (nr. 849, 1-12-08) van Taalpost, de digitale nieuwsbrief van Onze Taal, las ik een interessante kwestie: hoe schrijf je eigenlijk de werkwoordsvormen van het spelen op de Wii, de immens populaire spelcomputer van Nintendo, goed voor de lijn. Onze Taal:
De juiste vervoeging van wiiën is:
ik wii – ik wiide
jij/hij/zij wiit – jij/hij/zij wiide
wij/jullie/zij wiit – jij/hij/zij wiide
jij hebt gewiid
de wiiënde kinderen
Ik moet nog wel even wennen aan die dubbele i! Ik had het met een streepje er tussen willen doen. Maar, zo blijkt op de site van Onze Taal, dat mag niet omdat het geen samenstelling is. Bij sms-en kan het dus wel. En geen hoofdletter omdat het geen eigennaam meer is als je het als werkwoord gebruikt. Zo is sonjabakkeren ook een werkwoord zonder hoofdletters! En die heb je dan weer niet nodig als je op de Wii Fit speelt. Euh, als je wiit op de Fit?!
Dé autoriteit op het gebied van de Nederlandse taal is toch wel Van Dale. Ik maak regelmatig gebruik van het online woordenboek, ook al is deze maar beperkt. Ik heb namelijk geen rij woordenboeken in mijn kast staan!
Het was altijd wel jammer als je dan je woord niet kon vinden. In nieuwsbrief 818 van Taalpost van het Genootschap Onze Taal lees ik dat Van Dale eindelijk het gehele woordenboek gratis beschikbaar zal maken op haar site! Dat noem ik nou nog eens een goede actie. De zoekmogelijkheden worden uitgebreid en ook zullen er vertaalwoordenboeken voor Frans, Duits en Engels zijn! Wauw!
Maarrrr… de adder: om de woordenboeken te kunnen raadplegen, moet je abonnee zijn en dát kost geld (tot 1 oktober overigens gratis). Het kost je tussen de € 2 en € 12 per maand om toegang te hebben tot het woordenboek van je keuze. Voor een organisatie, bijvoorbeeld een bibliotheek die het op publiekspc’s aan haar klanten beschikbaar kan stellen, is dit wel een mooie optie denk ik! Voor mijzelf zie ik het toch niet zo zitten. Dan maar andere sites, zoals woordenlijst.org raadplegen.
Van Dale vernieuwt en stelt online content beschikbaar wat heel mooi is, maar écht 2.0 is het helaas niet… ach ze moeten ook een boterham verdienen; alleen niet aan mij!
